Bàn về những đứa con

28.02.2025

Vân Anh Wendler

Trong hành trình nuôi dưỡng con cái, mỗi bậc cha mẹ đều mong muốn làm điều tốt nhất có thể, nhưng liệu bạn có chắc rằng mình đang dẫn dắt đúng hướng? Nhiều cha mẹ không nhận ra rằng những hành vi hàng ngày của họ có thể trở thành những "hạt giống độc hại" làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển và hạnh phúc của trẻ. Bạn có từng cảm thấy lo lắng về cách con mình phản ứng với thế giới xung quanh? Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá 7 hành vi độc hại mà nhiều bậc phụ huynh vô tình mắc phải, từ đó giúp bạn nhận diện và điều chỉnh để nuôi dạy những đứa trẻ mạnh mẽ, tự tin và hạnh phúc hơn. Hãy cùng tìm hiểu để trở thành người cha, người mẹ tốt nhất cho con bạn

Bạn có quá nghiêm khắc không?

Khi đặt chân vào hành trình làm cha mẹ, không ít người trong chúng ta cảm thấy áp lực lớn từ mong muốn hoàn thiện và nuôi dưỡng những đứa trẻ trở thành những con người tốt. Tuy nhiên, đôi khi, sự nghiêm khắc quá mức lại trở thành con dao hai lưỡi. Bạn có bao giờ tự hỏi rằng liệu những lời chỉ trích nặng nề mà bạn dành cho con mình có thực sự mang lại lợi ích hay chỉ làm tổn thương lòng tự trọng của trẻ? Khi bạn liên tục chỉ ra những lỗi lầm, trẻ không chỉ cảm thấy bất ổn, mà còn dễ dàng nghi ngờ vào khả năng của bản thân.

Thực tế cho thấy rằng sự chỉ trích liên tục có thể tạo ra một bức tường giữa bạn và con bạn, khiến trẻ cảm thấy không đủ tốt và luôn lo lắng về sự chấp nhận của bạn. Khi trẻ chỉ nghe thấy những lời phê bình mà không nhận được sự động viên, chúng dần dần đánh mất niềm tin vào khả năng của bản thân. Do đó, việc thay đổi cách tiếp cận là điều cần thiết, không chỉ giúp trẻ phát triển một cách tích cực mà còn cải thiện mối quan hệ giữa bạn và con cái.

Nhưng làm thế nào để chúng ta có thể thay đổi cách hành xử của mình? Bắt đầu từ việc lắng nghe và thấu hiểu con nhiều hơn. Hãy dành thời gian tìm hiểu những gì trẻ đang trải qua, khuyến khích và khen ngợi những nỗ lực, bất kể nó nhỏ đến đâu. Bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy trẻ nở nụ cười rạng rỡ khi nhận được một lời khen chân thành hay khi chúng cảm nhận được rằng bạn tin tưởng vào khả năng của chúng. Điều này không chỉ giúp tăng cường lòng tự trọng của trẻ mà còn làm cho mối quan hệ giữa bạn và chúng trở nên gắn kết hơn.

Tiếp theo, chúng ta sẽ cùng khám phá một trong những hành vi độc hại khác mà nhiều bậc phụ huynh thường mắc phải, đó là việc trừng phạt những cảm xúc tiêu cực của trẻ. Hãy cùng tìm hiểu để xem làm thế nào chúng ta có thể nhận ra và hỗ trợ trẻ trong việc thể hiện cảm xúc, thay vì bóp nghẹt chúng

Trừng phạt cảm xúc tiêu cực

Có bao giờ bạn chứng kiến con mình khóc hoặc bực bội và bạn cảm thấy cần phải dập tắt những cảm xúc đó ngay lập tức? Điều này có thể có vẻ hợp lý trong phút chốc, nhưng việc ngăn cản trẻ thể hiện những cảm xúc tiêu cực thực chất có thể gây hại cho sự phát triển tinh thần của chúng. Nỗi buồn, sự tức giận và cả nỗi sợ hãi đều là những phản ứng tự nhiên và có giá trị. Nếu bạn không cho trẻ quyền được cảm nhận và thể hiện những cảm xúc này, chúng có thể phát triển thói quen kìm nén cảm xúc, từ đó dẫn đến những vấn đề tâm lý nghiêm trọng trong tương lai.

Cảm xúc không chỉ là những phản ứng nhất thời mà còn là cơ hội để trẻ học cách xử lý những tình huống khó khăn trong đời sống. Hãy tưởng tượng nếu trẻ không được phép khóc khi cảm thấy đau, hoặc không được bày tỏ sự tức giận khi bị mất đồ chơi. Những cảm xúc ấy nếu không được thể hiện có thể biến thành sức ép bên trong, khiến trẻ cảm thấy cô đơn và không có ai bên cạnh để chia sẻ. Điều này có thể dẫn đến sự phát triển của những vấn đề như lo âu, trầm cảm hay các rối loạn cảm xúc khác.

Chúng ta cần tạo ra một không gian an toàn và cởi mở, nơi trẻ có thể chia sẻ cảm xúc mà không sợ bị phán xét. Hãy dùng những câu hỏi mở để khuyến khích trẻ nói về những gì chúng đang cảm nhận, như "Con cảm thấy như thế nào khi bị bỏ rơi trong trò chơi?" hoặc "Điều gì làm con thấy buồn?" Việc lắng nghe trẻ không chỉ là cách để trẻ cảm thấy có giá trị mà còn giúp bạn hiểu rõ hơn về tâm tư của chúng. Hãy nhớ rằng mỗi lần bạn cho phép trẻ bày tỏ cảm xúc của mình, bạn đang dạy chúng kỹ năng quan trọng để đối phó với những thử thách trong cuộc sống sau này.

Khi đã tạo được một không gian như vậy, bạn chắc chắn sẽ thấy những đứa trẻ của mình trở nên mạnh mẽ hơn và tự tin hơn trong việc đối mặt với các cảm xúc của bản thân. Tiếp theo, chúng ta sẽ đi vào một hành vi độc hại khác mà nhiều bậc phụ huynh thường thực hiện: quyết định mọi thứ thay cho trẻ. Hãy cùng nhau khám phá cách mà việc cho phép trẻ đưa ra những quyết định nhỏ trong cuộc sống có thể góp phần hình thành nên sự độc lập và tự tin trong chúng

Quyết định thay trẻ

Trong cuộc sống hàng ngày, bậc cha mẹ thường có xu hướng đưa ra tất cả các quyết định cho con cái, từ việc lựa chọn bữa ăn, bộ quần áo cho đến cách chơi đùa. Mặc dù với ý định tốt nhằm bảo vệ và hướng dẫn trẻ, nhưng việc quá mức này có thể dẫn đến việc trẻ thiếu tự tin và không thể xây dựng khả năng độc lập. Bạn có nhận ra rằng khi chúng ta không cho phép trẻ tự quyết định, chúng có thể cảm thấy như mình không có giá trị? Điều này không chỉ tổn hại đến lòng tự trọng mà còn gây khó khăn cho chúng trong việc đưa ra quyết định trong tương lai.

Hãy thử hình dung một tình huống đơn giản: thay vì chỉ định con bạn mặc bộ đồ nào cho buổi đi chơi, hãy cho phép trẻ tự chọn. Bạn có thể một cách nhẹ nhàng gợi ý rằng "Hôm nay trời đẹp, con có muốn mặc bộ đồ này hay bộ kia?" Qua đó, trẻ sẽ cảm thấy mình có tiếng nói trong việc quyết định và sẽ thực sự cảm thấy phấn khích với sự lựa chọn của mình. Hơn nữa, khi bạn xác nhận lựa chọn của trẻ, bạn đang truyền đạt thông điệp rằng ý kiến của chúng đã được trân trọng và đánh giá cao.

Để khuyến khích trẻ rèn luyện kỹ năng quyết định, hãy bắt đầu bằng cách cho phép trẻ tự đưa ra những lựa chọn nhỏ trong cuộc sống hàng ngày. Chẳng hạn, bạn có thể để trẻ chọn bữa ăn cho ngày cuối tuần hoặc quyết định cách trang trí phòng ngủ của mình. Khi trẻ cảm thấy có quyền lực trong những lựa chọn nhỏ này, chúng sẽ tự tin hơn để đưa ra những quyết định lớn hơn trong tương lai. Điều này không chỉ giúp trẻ trở thành những người trưởng thành tự lập mà còn giúp bạn xây dựng một mối quan hệ tốt đẹp hơn với con cái của mình.

Và sau khi đã khám phá về tầm quan trọng của việc cho phép trẻ đưa ra quyết định, hãy cùng nhau tìm hiểu về một vấn đề khác cũng nghiêm trọng không kém: việc nuôi dạy trẻ trong môi trường sợ hãi. Đây là một hành vi độc hại mà nhiều bậc phụ huynh không nhận ra, nhưng nó có thể để lại những vết sẹo sâu sắc trong tâm hồn trẻ. Hãy cùng tìm hiểu xem làm thế nào để tạo ra một môi trường an toàn cho trẻ trưởng thành mà không phải sống trong nỗi s

Tạo ra nỗi sợ hãi

Trong vai trò làm cha mẹ, một trong những trách nhiệm quan trọng nhất của bạn là tạo ra một môi trường an toàn và tin cậy cho con cái. Tuy nhiên, một số bậc phụ huynh vô tình tạo ra nỗi sợ hãi bằng cách sử dụng những lời đe dọa hoặc truy cứu lỗi lầm của trẻ quá mức. Nỗi sợ hãi không bao giờ là cách giáo dục tốt; nó có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng về tâm lý trong tương lai, như lo âu và trầm cảm. Bạn có nhận ra rằng khi trẻ cảm thấy sợ hãi, chúng không chỉ trở nên thu mình lại mà còn mất đi cơ hội khám phá và học hỏi từ thế giới xung quanh?

Hãy tưởng tượng một đứa trẻ luôn sợ hãi bị la mắng mỗi khi chúng mắc lỗi. Trong tâm trí trẻ, mọi hoạt động thú vị hoặc mới lạ đều trở thành một phép thử khắc nghiệt và tiềm ẩn nguy hiểm. Thay vì khám phá một thế giới đầy màu sắc, trẻ có thể cảm thấy như mình đang sống trong một cái lồng giam, nơi mọi sai lầm đều bị trừng phạt. Điều này rất có thể dẫn đến việc trẻ trở nên sợ hãi khi phải đối mặt với thử thách, tạo ra một vòng xoáy tiêu cực trong sự phát triển của chúng.

Để tạo ra một môi trường an toàn và nuôi dưỡng, hãy bắt đầu bằng cách khuyến khích trẻ khám phá và thử nghiệm. Ví dụ, nếu trẻ có mong muốn tham gia vào một bộ môn thể thao mới, hãy ủng hộ và đồng hành cùng chúng, thay vì chỉ nói về những rủi ro có thể xảy ra. Hãy tạo cho trẻ cơ hội sai lầm và học hỏi từ những sai lầm đó. Một cách tốt để thực hiện điều này là cùng ngồi lại với trẻ và thảo luận về những gì chúng đã học được từ những thất bại và cách mà các sai sót đôi khi còn đem lại bài học quý giá.

Khi bạn giúp trẻ nhận ra rằng sai lầm là một phần không thể tách rời của cuộc sống, bạn đang trang bị cho chúng một bộ kỹ năng quan trọng để đối mặt với bất kỳ khó khăn nào trong tương lai. Điều này không chỉ kích thích sự tự tin mà còn giúp chúng phát triển một tinh thần kiên cường, sẵn sàng khám phá mọi thứ mà cuộc sống mang lại. Tiếp theo, chúng ta sẽ xem xét một hành vi độc hại khác là việc đặt lên vai trẻ những cảm giác tội lỗi không đáng có. Hãy cùng tìm hiểu để xem những tác động lâu dài mà điều này có thể tạo ra và cách giúp trẻ vượt qua cảm giác này

Không để trẻ cảm thấy có lỗi

Trong cuộc sống hàng ngày, điều quan trọng không chỉ là nuôi dạy trẻ một cách đúng đắn mà còn là giúp chúng phát triển lòng tự trọng khỏe mạnh. Một trong những cạm bẫy dễ gặp phải của bậc cha mẹ là đưa lên vai trẻ những cảm giác tội lỗi không đáng có. Bạn có nhận thấy rằng đôi khi, chỉ vì những thất vọng của bản thân mà bạn đã vô tình khiến trẻ cảm thấy như mình có trách nhiệm về mọi thứ? Điều này không chỉ tổn hại tới tâm hồn của trẻ mà còn có thể dẫn đến những vấn đề tâm lý nghiêm trọng trong tương lai.

Hãy suy nghĩ về một tình huống đơn giản: khi bạn cảm thấy mệt mỏi sau một ngày làm việc, có thể bạn sẽ không kiên nhẫn khi trẻ muốn kéo dài một hoạt động vui chơi. Nếu bạn mất bình tĩnh và nói những câu như "Tại sao con không thể hiểu rằng mẹ đang rất mệt?" thì trẻ sẽ cảm thấy rằng sự tồn tại của chúng chính là nguyên nhân gây ra gánh nặng cho bạn. Cảm giác tội lỗi này có thể ám ảnh trẻ và khiến chúng vô tình trở nên căng thẳng hoặc thậm chí tách biệt trong các mối quan hệ xã hội.

Để ngăn chặn điều này, hãy tạo ra một không gian mà trẻ có thể chia sẻ cảm xúc mà không phải sợ bị chỉ trích hay cảm thấy có lỗi. Hãy cho trẻ thấy rằng cảm xúc của chúng được tôn trọng và hợp lý. Bạn có thể nói rằng "Mẹ hiểu rằng con đang buồn vì không được chơi thêm, và điều đó hoàn toàn bình thường. Có thể chúng ta sẽ có cơ hội chơi vào dịp khác." Cách tiếp cận này không chỉ giúp trẻ cảm thấy được nghe mà còn dạy chúng rằng cảm xúc không phải là điều phải xấu hổ.

Hơn nữa, hãy nhớ rằng việc nhận diện những cảm xúc của trẻ một cách tích cực có thể giúp chúng phát triển lòng tự trọng một cách vững chắc. Hãy khuyến khích trẻ nói ra những điều làm chúng cảm thấy tội lỗi và cùng nhau giải quyết vấn đề, thay vì đổ lỗi cho chúng. Bằng cách này, bạn đang xây dựng cho trẻ một nền tảng vững chắc để chúng cảm thấy tự tin vào bản thân và có thể trưởng thành trong một tâm thế sức khỏe tâm lý tốt.

Sau cùng, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một vấn đề nghiêm trọng khác mà nhiều bậc phụ huynh dễ mắc phải: tình yêu có điều kiện. Đây là một cạm bẫy dễ khiến trẻ cảm thấy không đủ tốt nếu chúng không đáp ứng được kỳ vọng của cha mẹ. Hãy cùng khám phá điều này và tìm cách hỗ trợ trẻ trong việc phát triển một tình yêu bản thân vững chắc

Tình yêu không điều kiện

Tình yêu của cha mẹ dành cho con cái là một trong những món quà quý giá nhất mà bất kỳ đứa trẻ nào có thể nhận được. Nhưng liệu bạn có biết rằng tình yêu này phải được thể hiện một cách không có điều kiện? Nhiều bậc cha mẹ, không nhận ra, vô tình áp đặt những kỳ vọng lên con cái mình, khiến chúng cảm thấy rằng tình yêu của bố mẹ phụ thuộc vào hành động và thành tích của chúng. Bạn có thấy rằng khi trẻ cảm thấy mình không đáp ứng được những tiêu chuẩn nhất định, chúng có thể nghĩ rằng mình không xứng đáng với tình yêu thương từ bạn?

Hãy nhìn vào một ví dụ phổ biến: một đứa trẻ nhận được điểm thấp trong một bài kiểm tra và ngay lập tức nó cảm thấy như thể chúng đã làm bố mẹ thất vọng. Một số cha mẹ có thể vô tình gắn kết việc học hành với tình yêu thương bằng cách nói những câu như "Nếu con học tốt, mẹ sẽ tự hào" hoặc "Mẹ chỉ yêu con khi con cư xử tốt." Những câu nói này, dù có thể vô tình, nhưng lại khắc sâu vào tâm trí trẻ rằng giá trị của chúng phụ thuộc vào thành công hay sự xuất sắc mà chúng đạt được.

Để ngăn chặn điều này, hãy thể hiện cho trẻ biết rằng tình yêu của bạn không bị ảnh hưởng bởi điểm số hay hành động của chúng. Bạn có thể nói: "Dù con có làm tốt hay không, mẹ vẫn yêu con, và mẹ luôn ở đây để giúp con cải thiện." Việc nhấn mạnh rằng tình yêu của bạn không có điều kiện sẽ giúp trẻ phát triển một lòng tự tin vững vàng và môi trường an toàn để chúng có thể thử nghiệm và học hỏi từ những thất bại.

Điều quan trọng là hãy thường xuyên khuyến khích trẻ và thể hiện tình yêu thông qua những hành động hàng ngày. Hãy dành thời gian để chơi đùa, trò chuyện và cùng trải nghiệm những khoảnh khắc quan trọng trong cuộc sống với trẻ. Một cái ôm ấm áp, một nụ cười tươi sáng hay những câu nói tích cực đều là những cách đơn giản nhưng hiệu quả để trẻ cảm nhận được rằng tình yêu của bạn không bao giờ phụ thuộc vào những thứ bên ngoài.

Cuối cùng, chúng ta sẽ cùng khám phá một hành vi độc hại khác mà nhiều bậc cha mẹ vẫn thường gặp phải: việc không đặt ra giới hạn cho trẻ. Hãy cùng tìm hiểu về những giới hạn lành mạnh và cách chúng có thể giúp trẻ phát huy tiềm năng tốt nhất của mình trong môi trường an toàn và ổn định.

Trong hành trình nuôi dạy trẻ, việc nhận diện và loại bỏ những hành vi độc hại là vô cùng quan trọng để tạo dựng một môi trường phát triển lành mạnh và tích cực. Qua bài viết này, chúng ta đã cùng nhau khám phá 6 hành vi mà nhiều bậc cha mẹ thường mắc phải: từ việc quá nghiêm khắc, trừng phạt cảm xúc tiêu cực, quyết định thay trẻ, tạo ra nỗi sợ hãi, không để trẻ cảm thấy có lỗi, đến tình yêu có điều kiện. Mỗi hành vi không chỉ có thể làm tổn hại lòng tự trọng của trẻ mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý của chúng trong suốt cuộc đời.

Việc đặt ra các giới hạn lành mạnh, khuyến khích trẻ nói ra cảm xúc, và thể hiện tình yêu không có điều kiện chính là chìa khóa giúp trẻ trưởng thành tự tin và khỏe mạnh. Hãy nhớ rằng, một đứa trẻ hạnh phúc và tự tin không chỉ là sản phẩm của những thành tích mà còn từ một mối quan hệ yêu thương bền vững với cha mẹ.

Để bắt đầu hành trình thay đổi, hãy dành một chút thời gian để suy nghĩ về những hành vi mà bạn đã thực hiện với con mình. Bạn có thể bắt đầu bằng việc chọn một trong những hành vi đã thảo luận trong bài viết này và thực hiện những điều chỉnh tích cực ngay lập tức. Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn về bài viết này trong phần bình luận bên dưới và cho chúng tôi biết cách bạn dự định áp dụng những điều đã học vào cuộc sống hàng ngày. Cùng nhau, chúng ta có thể xây dựng một thế hệ trẻ đầy tự tin và sức khỏe!

link CLB Healing In Balance trên Zalo ạ https://zalo.me/g/ngmdzb571. Ngoài chương trình đọc sách tinh hoa, CLB Healing In Balance còn có các hoạt động sau.
1. Thiền hòa bình lúc 21h hàng tuần tối chủ nhật.
2. https://www.facebook.com/groups/274660988667024
3. Trải nghiệm thiền chữa lành qua Zoom 1 buổi vào tối thứ 2, tối thứ 5 thuộc chương trình Trở về sức mạnh cội nguồn.